Mustalahul hadis

«Mustalahul hadis» ilmida har bir hadisni qabul qilish yoki qilmaslik haqida hukm chiqarishdan oldin uning sanadi, ya’ni hadisni rivoyat qiluvchi shaxslar birma-bir o‘rganib chiqiladi. Ularning rivoyatlarining turlari, rivoyatlar uzilmay kelganmi yoki uzilib qolganmi, qaysi lafzlar bilan rivoyat qilingan va shunga o‘xshash ko‘p jihatlari o‘rganiladi.Hadisning sanadi o‘rganib bo‘linganidan so‘ng, uning matnini ham o‘rganish boshlanadi. Undagi nuqsonlar ham o‘ziga yarasha qoidalar asosida axtariladi. Olib borilgan izlanishlar natijasiga qarab, hadisni qabul qilish yoki qilmaslik haqida hukm chiqariladi.Bu ilmning foydasi hadislarning sahihini sahih emaslaridan ajratib berishdir. Ma’lumki, hadis diyniy hujjat sifatida Qur’ondan keyin ikkinchi o‘rinda turadigan manba’dir. Ammo bu saviyadagi dalil bo‘lishi uchun hadis ma’lum darajada kuchli bo‘lishi shart.Turli sabablarga ko‘ra, hadislar aralash bo‘lib ketgan. Ularning sahihlarini, hujjat va dalil bo‘lish kuchiga egalarini va sahih emaslarini ajratish uchun alohida ilm zarur bo‘ladi. Ana shu ilm «Mustalahul hadis» ilmidir. Aynan shu ilm asosida ulamolarimiz qadimda hadislarni saralab chiqqanlar. Hozirda esa ularning qilgan ishlarini qayta ko‘rib chiqish uchun emas, balki tushunib yetish uchun «Mustalahul hadis» ilmi o‘rganiladi.